Λειτουργικός αναλφαβητισμός

Με αφορμή τη συζήτηση που έχει ανάψει στις ημέρες μας σχετικά με τις πολύ μικρές βάσεις κάποιων Πανεπιστημιακών σχολών, θα ήθελα να εκφράσω ορισμένες σκέψεις. Κατ’ αρχή να υπενθυμίσω ότι η δοκιμασία για την εισαγωγή των μαθητών στα ΑΕΙ δεν είναι δοκιμασία εξετάσεων αλλά διαγωνισμών. Με άλλα λόγια δεν περνάνε αυτοί που έχουν κάποιο γνωστικό επίπεδο και πάνω, αλλά αυτοί που έχουν γράψει καλύτερα από κάποιους άλλους. Υπενθυμίζω ότι παλαιότερα για να εισαχθεί κάποιος στο ΕΜΠ, τότε που το επίπεδο του ήταν αρκετά υψηλότερο από πολλά αντίστοιχα Ιδρύματα της Ευρώπης και της Αμερικής, αρκεί να έγραφε ο υποψήφιος λίγο πιο πάνω από τη βάση. Δοκιμασία εξετάσεων και όχι διαγωνισμών θα είχαμε αν όσοι υποψήφιοι έγραφαν πάνω από 10 θα πέρναγαν και σε κάποιο ΑΕΙ. Όσο ο αριθμός των φοιτητών παραμένει περιορισμένος, και αυτό συμβαίνει σε όλα τα σοβαρά τμήματα ΑΕΙ του πλανήτη, ( υπάρχουν παντού και ΑΕΙ μαγαζάκια που οι φοιτητές αποτελούν την πελατεία, οπότε σ’ αυτά δεν ισχύει ο περιορισμός αυτός ) θα υπάρχουν διαγωνισμοί ή γενικότερα περιορισμοί εισαγωγής. Το πρόβλημα λοιπόν δεν βρίσκεται στις χαμηλές βάσεις διαφόρων σχολών. Το πρόβλημα κατά την άποψή μου βρίσκεται σε αυτό που λέμε λειτουργικό αναλφαβητισμό.

Ο ορισμός του λειτουργικού αναλφαβητισμού:

Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός ορίζεται ως απώλεια της ικανότητας ενός ατόμου, που έχει παρακολουθήσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, να κατανοεί με επάρκεια τον προφορικό και γραπτό λόγο, να διατυπώνει με σαφήνεια την σκέψη του, να κάνει αφαιρετικούς συνειρμούς, να αναπτύσσει κριτική σκέψη, να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες για βελτίωση των γνωστικών του δεξιοτήτων κ.λ.π. (ΕΕΚ, UNESCO, 1987).

Ο λειτουργικά αναλφάβητος δυσκολεύεται να παρακολουθήσει την ροή της ενημέρωσης, δεν επιθυμεί να κατανοεί πολυπαραγοντικά προβλήματα, και αδιαφορεί για τις δυνατότητες της γλώσσας. Το πιο επικίνδυνο όμως, είναι πως απορρίπτει την λογική ως το βασικότερο εργαλείο αξιολόγησης της πραγματικότητας γιατί δεν μπορεί να λειτουργήσει ορθολογικά. Γενικότερα, ο λειτουργικά αναλφάβητος είναι το κακομαθημένο παιδί της καταναλωτικής κοινωνίας και του πελατειακού πολιτικού συστήματος (είσαι πελάτης και δεν θέλω να μου κουράζεσαι) και η νωθρότητα των λογικών αντιδράσεών του εξυπηρετεί όλες τις εξουσίες. Έτσι ο λειτουργικά αναλφάβητος είναι ένα τέρας ημιμάθειας, οπαδός συνομωσιολογικών θεωριών, δέκτης του λαϊκισμού των κομμάτων, ψηφοφόρος – δούλος.

Στη χώρα μας το φαινόμενο του λειτουργικού αναλφαβητισμού, ενώ ήταν άγνωστο πριν από κάποιες δεκαετίες, όσο πάει γίνεται και πιο έντονο. Αυτό οφείλεται στη μετατροπή της αγοράς σε καθαρά μεταπρατική, με συρρίκνωση του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα και εν γένει της παραγωγικότητας. Εισάγουμε, διαθέτουμε και εφαρμόζουμε ξένα αγαθά ή υπηρεσίες (άρα δεν παράγουμε αποτελέσματα) με αποτέλεσμα προσαρμόζοντας την εκπαίδευση με την αγορά, να παράγουμε όλο και περισσότερους λειτουργικά αναλφάβητους πολίτες.

Η καταδυνάστευση του κράτους (κρατισμός) η επιρροή της εκκλησίας στην κοινωνία (θεοκρατία κι όχι δημοκρατία) τα δανεικά κι αγύριστα, η ευκολία στην βίωση χωρίς ευθύνες και η διαστρέβλωση της παιδείας (αναξιοκρατία και πτυχίο για όλους χωρίς αντίκρισμα) δημιούργησαν τεράστια ποσοστά λειτουργικά αναλφάβητων που δεν τους ενδιαφέρει η ενεργής συνάφεια κι αλληλεπίδραση με την καθημερινότητα αλλά η υποταγή τους σε αυτήν.

Η ανατροπή της κατάστασης θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι επιβάλλει μία ταυτόχρονη ανατροπή τόσο στη μορφή της αγοράς και της παραγωγής, όσο και της εκπαίδευσης.

ΑΙΔΩΣ ΑΡΓΕΙΟΙ

 Η πιο κατάπτυστη Υπουργική απόφαση του Υπουργείου Παιδείας των τελευταίων δεκαετιών είναι κατά τη γνώμη μου η Φ.153/156280/Α5/20-9-2018 Φ.Ε.Κ 4195 με την υπογραφή Γαβρόλγου. Με την αιτιολογία να κάνουν πιο αρεστά τα ΕΠΑΛ οι τότε αξιωματούχοι του Υπουργείου ψηφίσανε τον παραπάνω νόμο ο οποίος προβλέπει την κάλυψη 5% των θέσεων των ΑΕΙ από απόφοιτους των ΕΠΑΛ χωρίς τη συμμετοχή τους στις Πανελλήνιες εξετάσεις των ΓΕΛ. Έτσι από τους 1000 περίπου φοιτητές που μπαίνουν κάθε χρόνο στην Ιατρική σε όλη την Ελλάδα, οι 50 είναι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ και μάλιστα συγκεκριμένων ειδικοτήτων που διδάσκονται το μάθημα Υγείας, όπως π.χ οι Κομμώτριες!!!. Οι 50 αυτοί μαθητές των ΕΠΑΛ κλέβουν ισάριθμες θέσεις από υποψήφιους των ΓΕΛ οι οποίοι μένουν απέξω με Μ.Ο 18. Τα διεστραμμένα μυαλά που σκέφτηκαν αυτόν τον τρόπο για την αναβάθμιση των ΕΠΑΛ προφανώς καθοδηγήθηκαν από προσωπικά τους κόμπλεξ και όχι από την ανάγκη αναβάθμισης της Επαγγελματικής εκπαίδευσης της χώρας μας.

Ο νόμος αυτός δημιούργησε ένα παραθυράκι από το οποίο αριστούχοι μαθητές των ΓΕΛ , με την κατάλληλη καθοδήγηση. μεταγράφτηκαν στα ΕΠΑΛ ώστε να πραγματοποιήσουν ποιο εύκολα τα όνειρά τους για μια θέση σε Πολυτεχνεία και Ιατρικές.

Άλλαξε η κυβέρνηση και ήρθε το κόμμα της αριστείας. Θα περίμενε κανείς ότι το πρώτο που θα έκανε θα ήταν να καταργήσει αυτόν τον επαίσχυντο νόμο. Αμ δε. Τον διατήρησε χωρίς καμία απολύτως αιδώ. Σε προσωπική συζήτηση με ένα στέλεχος του κόμματος της αριστείας -αχρηστίας-υποκρισίας, πήρα την αποστομωτική απάντηση. «καλά αυτοί ανοίξανε την τρύπα και βάλανε τα παιδιά τους σε υψηλόβαθμες σχολές. Τα δικά μας να μείνουν απέξω;»

Φοβάμαι ότι δεν υπάρχει σωτηρία σ’ αυτό τον τόπο.

Η κρίση στο χώρο της εκπαίδευσης μέσα από ένα βίντεο

Πρόσφατα είδα στο διαδίκτυο το παρακάτω σοκαριστικό βίντεο που αφορούσε κάποιες σκηνές από μία τάξη ενός ΕΠΑΛ.

Εξετάζοντας προσεκτικά κάποιος αυτό το βίντεο διαπιστώνει ότι:

Η κατάσταση στην τάξη είναι χαοτική. Ο χαρακτηρισμός «τάξη» μόνο κατ’ ευφημισμό μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Ένας μαθητής σε έξαλλη κατάσταση απειλεί την καθηγήτριά του. Κάποιος άλλος με μία ταβανόβουρτσα κάνει κάτι απροσδιόριστο πίσω της. Το σύνολο των μαθητών γελάει και παροτρύνει τον πρωταγωνιστή να σκληρύνει τη στάση του. Κάποιος άλλος βιντεοσκοπεί και η καθηγήτρια κρατά μία εντελώς παθητική στάση, βουβή και ανήμπορη, απλώς αναφέρει σε κάποια στιγμή ότι θα πάει τον μαθητή στον διευθυντή, παίρνοντας βέβαια την κατάλληλη απάντηση. Ο πρωταγωνιστής βγαίνει κάποια στιγμή από την τάξη κτυπώντας με όλη του τη δύναμη την πόρτα, αλλά επιστρέφει αμέσως συνεχίζοντας τις απειλές και το «μπούλιγκ» προς την καθηγήτριά του.

Από αυτό το σκηνικό νομίζω ότι ο καθένας βγάζει το συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά περιγράφει μάλλον μία καθημερινή σχολική πραγματικότητα. Ο σεβασμός προς το μάθημα και τον καθηγητή είχε χαθεί προ πολλού και μάλιστα από το σύνολο μάλλον των μαθητών.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, γι’ αυτή την κατάσταση ευθύνονται πολλοί:

Ο Διευθυντής του σχολείου, ο οποίος είτε είχε γνώση της κατάστασης και δεν μπόρεσε να την ανατρέψει είτε δεν είχε, πράγμα απαράδεκτο, αφού ως διευθυντής όφειλε να γνωρίζει τι συμβαίνει στο σχολείο του.

Η καθηγήτρια, η οποία είχε χάσει τον σεβασμό και τον έλεγχο της τάξης προ πολλού, όπως φαίνεται από το γενικότερο κλίμα που επικρατούσε στην τάξη. Ανεχόταν επί ώρα να εξευτελίζεται, ενώ θα έπρεπε αμέσως να ζητήσει την απομάκρυνση του μαθητή και αν αυτός δεν υπάκουε, όφειλε να αποχωρίσει η ίδια ζητώντας την αρωγή του διευθυντή και του συλλόγου.

Ο μαθητής - πρωταγωνιστής της κατάστασης, που πλησιάζει στην ενηλικίωση και οσονούπω θα έχει το δικαίωμα ψήφου, κι όμως προβαίνει σε μία απαράδεκτη συμπεριφορά που δε συνάδει σε καμία περίπτωση με την ιδιότητα ενός μαθητή, φθάνοντας στα όρια ποινικών αδικημάτων.

Οι μαθητές, οι οποίοι όχι μόνο δεν συμπαραστάθηκαν στο «μπούλινγκ» που δεχόταν η καθηγήτριά τους, αλλά το διασκέδαζαν κιόλας, όπως φαίνεται.

Οι γονείς που δε γαλουχήσανε τα παιδιά τους με τις στοιχειώδεις αρχές σεβασμού προς το σχολείο αλλά και προς τους συνανθρώπους τους γενικότερα, ώστε να αποτρέπονται τέτοιου είδους συμπεριφορές.

Τέλος, τεράστια ευθύνη έχει και το Υπουργείο Παιδείας που έχει μετατρέψει την επαγγελματική εκπαίδευση σε εκπαίδευση για μαθητές δεύτερης κατηγορίας, αφού δεν έχει προβεί στις κατάλληλες χρηματοδοτήσεις, δεν έχει συντάξει αναλυτικά προγράμματα που να συνάδουν με τις ανάγκες της αγοράς και τέλος, δεν έχει εξασφαλίσει σοβαρά επαγγελματικά δικαιώματα στους αποφοίτους των ΕΠΑΛ. Αντίθετα, βρήκε τον πιο οικονομικό και τον πιο αναξιοκρατικό τρόπο προβολής των ΕΠΑΛ. Έδωσε το δικαίωμα το 4% «να μπαίνει από το παράθυρο» στα ΑΕΙ. Έτσι νοσοκόμες και κομμώτριες των ΕΠΑΛ μπορούν χρησιμοποιώντας αυτό το παραθυράκι να εισαχθούν σε κάποια Ιατρική, παρακάμπτοντας χιλιάδες μαθητές των ΓΕΛ που διεκδικούν την ίδια θέση.

Η πολύπλευρη αυτή ευθύνη αποδεικνύει ότι δυστυχώς το πρόβλημα της εκπαίδευσης, και ιδιαίτερα της τεχνικής, είναι πολυδιάστατο και κατά βάση κοινωνικό. Δεν αφορά μία κατηγορία ανθρώπων, γονείς ή μαθητές ή καθηγητές, αλλά όλη την κοινωνία. Η εκπαίδευση στη χώρα μας βρίσκεται στο χειρότερο ίσως επίπεδο των τελευταίων 40 ετών. Έχει μετατραπεί από χώρο παροχής ήθους και γνώσεων σε χώρο παροχής χαρτιών-πτυχίων διαβατηρίων για την επόμενη βαθμίδα χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα σε γνώσεις και σε επαγγελματική επάρκεια. Αυτή είναι η δική μου εκδοχή που αποκαλύπτεται από αυτό το θλιβερό βίντεο.

https://www.youtube.com/watch?v=V9AilBSsFd8

Μαθήματα αξιοκρατίας....

Σήμερα παιδιά μου, δεν θα κάνουμε μάθημα. Θα σας μιλήσω για την αξιοκρατία μέσα από ένα παραμύθι. Κάποτε σε μία μακρινή χώρα που τη λέγανε Μπανανία ζούσανε δύο φίλοι. Ο Μυρμηγκίδης και ο Τζιτζικόπουλος. Ο Μυρμηγκίδης, παιδί μίας φτωχής οικογένειας, ήταν ένας πολύ εργατικός και φιλότιμος μαθητής. Ο Τζιτζικόπουλος, γόνος μίας πλούσιας οικογένειας, ήταν κλασσικός τεμπέλης και καλοπερασάκιας. Καλό παιδί κατά τ’ άλλα. Και οι δύο όμως ήθελαν να σπουδάσουν. Περάσανε λοιπόν τα χρόνια, φθάσανε στην τελευταία τάξη του Λυκείου και  δώσανε πανελλήνιες εξετάσεις. Ο φίλος μας ο Μυρμηγκίδης έγραψε 19.700 μόρια και μπήκε πρώτος στη σχολή του, ενώ ο φίλος μας ο Τζιτζικόπουλος έγραψε 4.200 μόρια με αποτέλεσμα να μην μπει σε καμία σχολή αφού στην Μπανανία εκείνη την εποχή είχε εκλεγεί μία κυβέρνηση που με έναν απαίσιο νόμο απαγόρευε σε μαθητές που γράφουν κάτω από 10.000 μόρια να μπαίνουν στα πανεπιστήμια.

Ξέχασα να σας πω ότι σε αυτή τη μακρινή χώρα τη Μπανανία υπήρχαν δύο μεγάλα κόμματα. Οι αποπανινοί και οι αποκατινοί οι οποίοι είχαν και μεγάλες ιδεολογικές διαφορές. Πχ Οι αποπανινοί πίστευαν ότι ένα τμήμα της χώρας που λεγόταν Χαλβάς ανήκει όλο στην Μπανανία και κάνανε διαδηλώσεις φωνάζοντας συνθήματα όπως « Ο Χαλβάς είναι ένας και είναι Μπανανικός». Αντιθέτως οι αποκατινοί θεωρούσαν ότι ο Χαλβάς ήταν μία γεωγραφική περιοχή που ανήκει και σε άλλες γειτονικές χώρες. Μία άλλη μεγάλη διαφορά ήταν ότι οι αποπανινοί ήταν υπέρ της αριστείας και του ιδιωτικού τομέα, ενώ οι αποκατινοί υπέρ του δημοσίου. Όλοι όμως και οι αποπανινοί και οι αποκατινοί είχαν όνειρο ζωής να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι

Ευτυχώς η κυβέρνηση των αποπανινών, γρήγορα κατάλαβε την αδικία που έκανε στο φίλο μας τον Τζιτζικόπουλο και ψήφησε έναν άλλο νόμο με τον οποίο ο φίλος μας μπορούσε να γραφτεί σε ένα Ιδιωτικό Κολέγιο, το πτυχίο του οποίου ήταν πλέον ισοδύναμο με αυτό των Δημόσιων Πανεπιστημίων. Τα δίδακτρα βέβαια ήταν λίγο τσουχτερά αλλά όπως είπαμε τέτοιου είδους προβλήματα δεν είχε ο Τζιτζικόπουλος. Είχαν φροντίσει οι πρόγονοί του γι αυτό. Έτσι μετά από 4 χρόνια και οι δύο φίλοι μας τελείωσαν τις σπουδές τους, ο μεν Μυρμηγκίδης το Δημόσιο Πανεπιστήμιο με άριστα, ο Τζιτζικόπουλος το Ιδιωτικό Κολέγιο. Πήραν και οι δύο μέρος σε έναν διαγωνισμό για μία θέση στο Δημόσιο που ήταν το όνειρο της ζωής τους, όπως και κάθε κάτοικου της Μπανανίας όπως είπαμε. Στο δημόσιο όμως πέρασε ο φίλος μας ο Τζιτζικόπουλος, αφού ξέχασα να σας πω ότι ο νόμος προέβλεπε ότι 4 χρόνια φοίτησης στο Ιδιωτικό Κολέγιο ισοδυναμούν επιπλέον και με έναν μεταπτυχιακό τίτλο. Έτσι ο φίλος μας ο Μυρμηγκίδης αναγκάστηκε να δουλέψει delivery για να βγάλει τα προς το ζην, ενώ ο φίλος μας ο Τζιτζικόπουλος, προωθήθηκε με τα χρόνια σε μία ανώτερη διοικητική θέση του δημοσίου και αργότερα έγινε βουλευτής και μετέπειτα Υπουργός. Έτσι οι δύο φίλοι μας στη μακρινή Μπανανιά ζήσανε καλά και εμείς χειρότερα. Ε’ εσύ Μιχαλάκη στο τελευταίο θρανίο με ακούς ή κοιμάσαι;

Σημ: κάθε ομοιότητα με πρόσωπα ή πράγματα είναι εντελώς φανταστική